Smog w gminie Zabierzów
Czy w gminie Zabierzów oddychamy zanieczyszczonym powietrzem?
Tak, przez wiele miesięcy w roku oddychamy smogiem. I nie chodzi tu wcale o spaliny wydzielane w okolicy trasy nr 79, lecz o dym z naszych pieców, którymi ogrzewamy nasze domy w czasie sezonu grzewczego. Nie trzeba specjalnych mierników, które to potwierdzają - wystarczy otworzyć na chwilę okno: zapach “wędzonki” unosi się w powietrzu, co zresztą widać gołym okiem. Ale gdyby kogoś to nie przekonywało, to może na bieżąco obserwować zły stan powietrza w Zabierzowie na stronie www.zabierzow-smog.pl.
Wśród różnorodnych sposobów na ogrzewanie naszych domostw zdarzają się przypadki szczególnie karygodne, gdy spalane są odpady: lakierowane drewno, stare buty, opony, zużyty olej i plastikowe butelki. Polskie prawo przewiduje karę grzywny w wysokości do 5000zł za spalanie śmieci. Jednak faktycznym powodem smogu w naszym powietrzu jest spalanie węgla i jego produktów pochodnych w domowych kotłowniach.
Jak bardzo jest to szkodliwe?
Nasze płuca cierpliwie, dzień po dniu, filtrują powietrze z pyłów, a drobiny tych pyłów osiadają w naszych wewnętrznych organach powodując całą gamę dolegliwości od najlżejszych do tych ostatecznych. Dzieje się tak, bo większe cząstki pyłu pozostają w oskrzelach i płucach, a te mniejsze wnikają do krwiobiegu i przenoszą się do innych organów. Pyły te zawierają toksyczne substancje, takie jak metale ciężkie oraz rakotwórczy benzoapiren. Szacuje się, że co roku w Polsce umiera ponad 40 tys. osób z powodu chorób spowodowanych oddychaniem smogiem. Należy zwrócić uwagę, że Małopolska, w tym nasza gmina, przoduje w niechlubnych statystykach zanieczyszczenia powietrza. Oddychając zabierzowskim smogiem, trujesz swój organizm tak samo, jakbyś wypalał co najmniej 5 papierosów dziennie.
Czy można zmienić tę sytuację?
Na stronach internetowych Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) dostępny jest raport opisujący jakość powietrza. Polska wyróżnia się na mapie Europy brązowym kolorem oznaczającym najgorszy stan powietrza i wielokrotnie przekroczone normy szkodliwych substancji w nim zawartych. Niestety, nie mamy powietrza, którym chciałoby się oddychać pełną piersią. I to mimo tego, że inne państwa Europy są dużo bardziej uprzemysłowione i zaludnione. Jak to możliwe, że w krajach zachodnich nie ma tak olbrzymiego zanieczyszczenia wynikającego z ogrzewania gospodarstw domowych? Tam znacznie wcześniej dostrzeżono ten problem. Gdy w 1952 roku w Londynie, w ciągu zaledwie kilku dni, smog zabił ponad 4 tys. osób, władze podjęły działania prawne, które z czasem wyeliminowały możliwość zatruwania powietrza. Po zjednoczeniu Niemiec w 1990 roku, w landach wschodnich mieszkańcy masowo wymieniali stare kotły węglowe na nowoczesne źródła ciepła. W efekcie zanieczyszczenie powietrza na tym terenie jest prawie tak samo niskie jak w pozostałej części Niemiec - znacznie niższe od naszego. Nad norweskimi miejscowościami, które znajdują sie w dolinach fiordów, nie unosi się warstwa smogu. A przecież przez całe wieki ogrzewano się tam drewnem i węglem.
Skoro więc w innych regionach świata można było uporać się z problemem smogu wynikającym z ogrzewania domów, to dlaczego nam nie miałoby się to udać? Może nie jesteśmy tak bogaci jak Norwedzy, nie mamy też rwących strumieni, które napędzają ich elektrownie, ale już teraz stać nas na dopłaty do wymiany kotłów na “ekologiczne”. Skoro nasze państwo stać na inne kosztowne programy pomocy społecznej, to dlaczego nie stać nas na ogólnonarodowy program oczyszczenia powietrza? Bez wątpienia nie jesteśmy narodem, który dąży do samozagłady - nie po to przetrwaliśmy ponad 100 lat zaborów, okupację hitlerowską i sowiecki socjalizm, żeby teraz popełnić masowe samobójstwo poprzez samozagazowanie. Nieprawdaż?
Co należy robić?
Zacząć trzeba od siebie: dowiedzieć się co to jest smog, pyły zawieszone PM10 i PM2,5, benzoapiren i skąd się to wszystko bierze.
Mając świadomość jakie są przyczyny zanieczyszczenia powietrza, należy ograniczyć emisję pyłów, czyli:
- Jeśli zdarzało Ci się spalać śmieci w piecu lub w ogródku - bezwzględnie zaprzestań tego nielegalnego procederu, którego efektem jest trujący dym. A Ty jesteś pierwszym, który go wdycha.
- Jeśli ogrzewasz mieszkanie kotłem węglowym o niskim standardzie - bardzo poważnie rozważ jego wymianę na bardziej ekologiczne źródło ciepła. Urząd Gminy Zabierzów przyjmuje wnioski na dofinansowanie wymiany, które może sięgać nawet 85% kosztów. Weź pod uwagę, że niedawno podjęta uchwała antysmogowa dla województwa małopolskiego określiła termin do kiedy można używać takich kotłów - maksymalnie do końca 2022 roku. Mimo, że jest to dość odległa data, to dofinansowanie nie będzie oferowane wiecznie. A jeszcze bardziej istotny jest fakt, że im wcześniej przestaniesz palić węglem, tym mniej go będzie wdychał Ty, Twoje dzieci i wnuki.
- Jeśli nie możesz jeszcze wymienić pieca na zdrowszy, to zwróć uwagę jakim paliwem w nim palisz. Uchwała antysmogowa dla Małopolski zakaże od 1 lipca 2017 spalania najgorszej jakości paliwa: mułów i flotów węglowych, ale to w dużej mierze od Ciebie będzie zależało czym będziesz ogrzewać mieszkanie.
- Jeśli używasz kominka opalanego drewnem - także rozważ jego wykorzystanie, szczególnie w okresach wzmożonego smogu.
Chociaż ankiety wykazują sporą świadomość mieszkańców Małopolski, to nie bardzo przekłada się to na redukcję smogu. Pewną jaskółką nadziei jest styczniowa akcja uczniów zabierzowskiego gimnazjum - zorganizowali oni happening antysmogowy, edukując siebie nawzajem oraz rodziców. Brawo!
Skoro sam wiesz już czym jest smog i jak powstaje, to uświadamiaj rodzinę, sąsiadów, współpracowników, współwyznawców i innych wspólników niedoli, z którymi wspólnie oddychasz tym samym smogiem.
A jeśli wymagasz wiele od siebie, to masz prawo wymagać od innych:
- od sąsiadów dbałości o powietrze przynajmniej takiej, jaką sam wykazujesz,
- od Urzędu Gminy: wsparcia wymiany kotłów i innych form dofinansowania, uświadamiania mieszkańców i egzekwowania kar dla szkodników, kreatywnej współpracy z innymi organizacjami w celu pozyskiwania środków i ich efektywnego wydatkowania,
- od Wójta i od Rady Gminy: sprawowania kontroli nad urzędnikami i pomysłowości w działaniach antysmogowych - pamiętajmy, że to nasza reprezentacja, którą świadomie wybraliśmy,
- od stowarzyszeń ekologicznych i innych organizacji działających na terenie gminy: aktywności, aktywności, aktywności,
- od władz państwowych: rozwiązań ustawowych na najwyższym szczeblu.
To od nas zależy czym oddychamy!